Van Dalsum schildert Baambrugge, Het aapje en Het kruis op de tweesprong waarschijnlijk tussen 1925 en 1929. In stijl en kleur zijn ze verwant met zijn decorontwerpen uit deze tijd.

Baambrugge, collectie en foto SvD

Baambrugge met zijn tuinbouwkassen, sloten en bruggetjes, ligt niet ver van Amsterdam waar Van Dalsum woont. De zomerse sfeer is dromerig verstild en harmonisch. Met zijn decoratieve kleurvlakken zou het een achterdoek van een decor kunnen zijn. Het schilderij is een kubistisch vormexperiment en fauvistisch van kleur. De fauvistische kleurstelling, ontleend aan de Perzische miniaturen, bestaat uit de tegenovergestelden rood-groen, geel-violet en blauw-oranje. Met kleur, die de sfeer en de stemming weergeeft, is hij intuïtief trefzeker, want die ligt in zijn gevoelsmatige aard. Maar de vorm, die de kleur begrenzen moet en gestalte geven, komt hem niet aanwaaien. Daarom werkt hij ook net zo lang aan de vorm van een rol tot hij die als het ware gebeeldhouwd heeft, en heeft hij altijd een analytische regisseur gezocht, die hem een kader voor de vorm kan aanreiken.

Het aapje, collectie en foto SvD

Het aapje is waarschijnlijk geschilderd in Schin op Geul (bij Valkenburg, Limburg), waar het echtpaar Caubo tussen 1920 en 1940 de uitspanning De rozenhof heeft en fruit uit hun boomgaard aan passanten verkoopt. In die boomgaard houden ze een aapje, mogelijk een makaak.

Het kruis op de tweesprong, collectie en foto SvD

Van Dalsum doet al lang niets meer aan zijn RK geloof, maar is altijd religieus gebleven. Dit schilderij is typerend voor zijn mystieke beleving. Dezelfde Limburgse heuvels lopen nu omhoog als een onontkoombare muur. De horizon is weg. De lucht is onweersachtig dreigend. De vormen op de achtergrond zijn donker, het licht op de voorgrond is hellig geel. De bomen staan scheef, de wegen hellen en slingeren. Slechts één ding staat recht overeind: het kruis waar een nietige figuur aan hangt. Die verticaal schept orde en houvast in de chaos.